بدون دخالت یک دستگاه عریض و طویل، یا گرفتن نمونه خون شما و فرستادن آن به آزمایشگاه و... این رویایی است که پژوهشگران 8 موسسه اتحادیه اروپا به آن فکر میکنند و مراحل اولیه آن را هم با موفقیت پشت سر گذاشتهاند. موسساتی مثل «شرکت فناوری سوئیس» و «انجمن کامپیوتر بریتانیا».
در این پروژه تحقیقاتی که در آن هم مهندسان و تکنیسینها همکاری میکنند و هم پزشکان و کادر پرستاری، سنسورها یا حسگرهای بسیار ظریفی طراحی شده که در بافت پارچه قرار میگیرد.
این حسگرها میتوانند اطلاعات مختلف را از سطح پوست بگیرند و آن را به یک پردازشگر ارسال کنند. پردازشگر میتواند این اطلاعات را بازخوانی کند و نهایتاً به صورت قابل نمایش برای پزشکان و درمانگران درآورد.
فعلاً این پروژه جالب در مراحل مقدماتی است؛ طوری که فقط برای اندازه گیری شاخصهای مربوط به عرق عمل میکند. در این مرحله، برچسب میتواند میزان تعرق فرد و همچنین ترکیبات آن را شامل آب و نمک، اندازهگیری کند.
اما در مراحل بعدی قرار است حسگرهای دیگری نیز به این برچسب اضافه شود تا بتواند موارد دیگری را هم شناسایی کند. مواردی مثل پیشرفت ترمیم زخمها، بروز عفونتها و تغییرات متابولیسمی در بدن. در این صورت میتوان بسیاری از بیماریها را به سادگی و در مراحل اولیه بروز آنها شناسایی کرد و برای درمان آن هم اقدام کرد.
گزارش این مطالعه که بیبیسی، آن را ارائه کرده، تنها اشاره میکند که این بافتهای پارچهای هوشمند، میتوانند اطلاعات مربوط به مایعات بدن، مثل عرق و خون را دریافت و به پردازشگر ارسال کنند. برای به دست آوردن جزئیات بیشتر از این کار بزرگ، احتمالاً باید منتظر به نتیجه رسیدن مراحل آزمایش و تحقیقاتی بعدی باشیم.
این پروژه که Biotex (مخفف پارچه زیستی) نام دارد، به ویژه برای بیمارانی مناسب است که بیماریهای مزمن ناتوانکننده دارند یا نمونهگیری از آنها بسیار سخت است. همچنین برای ورزشکاران هم مفید است؛ ورزشکارانی که وسط میدان مسابقه آسیب میبینند و شاید نتوان به سادگی میزان جراحات وارد شده به آنها را تعیین کرد.
این اولین باری نیست که دستگاهی ساخته میشود که اندازهگیری برخی متغیرهای مربوط به سلامت انسان را بدون دخالت یک فرد، به عنوان پرستار یا تکنیسین یا پزشک، به عهده دارد.
نمونه رایج آن، دستگاههای نوار قلبی است که وضعیت کار قلب را در طی شبانه روز به صورت نوار قلب، اندازه میگیرد و آن را روی حافظهاش نگه میدارد. پزشک با باز کردن این بسته اطلاعاتی، میتواند درباره اختلالات ضربانی و ریتم قلب بیمار در زمانهایی که او خارج از مطب و درمانگاه به سر میبرد، در خانه و سرکار و موقع خواب و کل شبانه روز، اطلاعات مهمی به دست آورد.
دستگاههای «پدومتر» هم نمونه ساده دیگری از همین دستگاهها هستند. با استفاده از این وسیله میتوان تعداد قدمهایی را که در یک پیادهروی برداشتهاید، حساب کنید و همچنین میزان بالا رفتن ضربان قلب و نبضتان را، که شاخصی برای یک ورزش کارآمد محسوب میشود، ببینید.
البته واضح است که ابداع چنین فناوریهای هوشمندی، مثل پارچههای پرستار، هرگز نمیتواند به طور کامل جایگزین روشهای سنتی پیشین باشد. مسلماً هر دستگاهی با هر چقدر قابلیت بالا که طراحی شود، نمیتواند در ترکیب اطلاعات و تفسیر آنها و همچنین به کارگیری آنها دقت انسانی را داشته باشد.
چنین دستگاههایی میتواند اطلاعات بیشتری را با سرعت بیشتر و هزینه و دردسر کمتر به یک عامل انسانی برسانند تا او درباره ارزش آنها قضاوت کند و احیاناً آنها را در تصمیمگیریهایش به کار گیرد.
به این ترتیب میتوان امیدوار بود که دردسر پزشکان کمتر و دقت آنها در مراقبت از بیماران بالاتر برود.